bevordert creatief denken in organisaties
Dit afgelopen jaar heb je wel gemerkt hoe belangrijk creatief denken is. Zowel thuis als op je werk heb je steeds weer nieuwe creatieve oplossingen moeten verzinnen. Gelukkig kunt je je creatieve brein trainen. Uitgeverij Thema en ik daagden je op Instagram stories uit om 30 dagen lang, elke dag een creatieve techniek uit te voeren. De uitdaging is voorbij, maar de eerste tien filmpjes staan nu ook hier. Elk filmpje is een creatieve mini-workout die je gemakkelijk op een dag kan uitvoeren.
Absurdisme, onnozelheid en recalcitrantie moeten weer zegevieren volgens Erik Kessels, kunstenaar en medeoprichter van communicatiebureau KesselsKramer.
Eens! Maar hoe? We zijn in organisaties zo gewend om alles steeds strakker te stroomlijnen en daar systemen en structuren omheen te bedenken. Hoe verhoudt zich dat tot de creativiteit die in de toekomst steeds meer nodig is? Creativiteit is nou eenmaal messy.
We denken vaak dat creatievelingen ongedisciplineerd zijn. Dat is niet mijn ervaring als kunstenaar. Kunstenaars werken hard en gepassioneerd zonder dat iemand ze achter de broek aan zit, een ontwikkelplan voor ze opstelt of de kpi’s voor het komende jaar voor ze vaststelt. De motivatie en discipline komt uit hunzelf. Dat ziet er misschien anders uit dan we gewend zijn in een organisatie, minder lineair en, ogenschijnlijk, minder doelgericht.
Er zijn veel technieken die je creatiever kunnen maken als medewerker en als organisatie. Maar met het aanleren van creatieve skills alleen kom je er niet. Je zult open ruimte moeten creëren waarin de ontstane creatieve energie kan floreren. Dat wil zeggen meer eigen verantwoordelijkheid, motivatie ipv controle, tijd voor broeden en reflectie, en een hogere tolerantie voor fouten.
Noodcreativiteit noemt mijn zus het; creativiteit uit nood geboren. Dat zie je veel deze dagen. De hoogwerker voor het balkon om oma te feliciteren, de romantische tweepersoonsrestaurantjes in glazen kassen aan het water, maar ook het simpele aanreiken van een ontsmette winkelwagen. Dat laatste is niet de meest creatieve, maar die zou ik wel graag willen houden. Ik voel me welkom en het vermindert mijn huidige winkelstress. Noodcreativiteit is iets anders dan het flexibele creatieve denken waar organisaties tegenwoordig sowieso niet meer zonder kunnen, het meebewegen met de tijd. Het is ook iets anders dan de creatieve energie die ikzelf ervaar sinds de thuisisolatie. Door het leven in een laag tempo en in een schijnbaar klein cirkeltje, is mijn wereld rijk aan verbeelding. Noodcreativiteit is van iedereen. Het laat zien waar de mens allemaal toe in staat is als de nood het hoogst is.
Met een grote boog om elkaar heen lopen, elkaar niet aanraken of opzoeken. Het is gedrag waar je de hele tijd bij stil moet staan. Onze normale automatismen moeten worden uitgeschakeld. Het voelt onnatuurlijk. En het wil ook maar geen nieuwe gewoonte worden. Nu, na een aantal maanden blijkt dat dan ook steeds moeilijker vol te houden. Sommige oplossingen voor social distancing zijn zo bedacht dat ze natuurlijk aanvoelen. Creatief en simpel. De cirkels in het gras in Domino Park in Brooklyn bijvoorbeeld. Je zit als het ware in je eigen kleine huisje. Niet veel anders dan met je eigen handdoekje je plek markeren, toch? Of de pandaknuffels in een restaurant in Thailand. De knuffels zorgen dat de stoelen niet bezet worden op een veel vriendelijker manier dan alarmerend rood/wit plastic. De klanten vinden het gezellig. Ze voelen zich minder eenzaam.
Blijkbaar hoeft helemaal niet alles zo te gaan zoals we het gewend zijn. Op het moment dat alles op z’n kop staat, zoals nu, dan redden we ons ermee. Dan gaan de kinderen niet naar naar school. Dan werken we vanuit huis. Dan halen we boodschappen voor de buren. We verzinnen van alles om gewoon door te leven, te werken en ons niet te vervelen. We proberen dingen. We experimenteren. Ineens blijkt dat alles niet meteen perfect hoeft te zijn. We doen eerst en kijken vervolgens wel hoe het uitpakt. En waar nodig stellen we bij. Dát is creativiteit.
Hoe vaak heb ik dat niet gehoord. En toen, toen zaten we opeens in een crisis. En dan zie je politieagenten het publiek waarschuwen verkleed als een virus. Iemand verzint een mondkapje met een venster om veilig te kunnen praten met dove mensen. Een ander maakt een mondkapje van een BH. Een oude buurvrouw vertelt een spannend verhaal in de voortuin voor de buurtkinderen. En een jong stel bouwt een mini kunstmuseum voor hun woestijnrat. Mensen zijn veel creatiever dan ze zelf vaak doorhebben. Creativiteit heeft de mens altijd al door uitdagende periodes heen geholpen, ook nu. Ik hoop zo dat we dat een beetje vast houden als we weer ‘gewoon’ ons ding doen.
Hoe zie je een leider als je er zonder na te denken één moet tekenen? Tekenen kan gebruikt worden om onszelf opnieuw te laten nadenken. Door het tekenen kom je terecht in andere delen van je hersenen. En daardoor komen er ook andere, misschien inmiddels achterhaalde ideeën omhoog.
Toen ik pas gestopt was met roken ging ik nog steeds in de rookcoupé van de trein zitten. Ik voelde me daar beter thuis. Pas na een half jaar (!) dacht ik daar eens beter over na. Waarom deed ik dat eigenlijk? Ik was begonnen met roken toen ik nog heel jong was. De mensen die rookten waren stoer en daar wilde ik bijhoren. Die gedachte had ik blijkbaar nooit bijgesteld. Soms zijn je aannames verouderd en reflecteren ze niet eens meer wat je zelf inmiddels écht vindt. Was ik daar eerder achtergekomen als ik mijzelf als niet-roker had kunnen zien? Stel ik had mijzelf als niet-roker in de rookcoupé getekend, wat had mij dat verteld?
Leuk artikel over visueel denken van Eric J. McNulty.
Op een schilderij of een (gemanipuleerde) foto, kan je iedereen zijn die je wílt zijn en overal wáar je wilt zijn. Rembrandt maakte meer ‘selfies’ dan welke tijdgenoot ook. Maar hij probeerde niet persé de meest geflatteerde versie van zichzelf te laten zien. Hij oefende op emoties en uitdrukkingen. Rembrandt was voor zichzelf een goedkoop model en altijd beschikbaar.
In de expositie Alle Rembrandts, in het Rijksmuseum, is ook een klein landschapje met een stenen brug te zien. Door de lichtval op het tafereeltje onder de brug en de donkere omlijsting van de brug zelf, lijkt het een mini-schilderijtje in een groter schilderij. Het deed me denken aan de beeld in beeld techniek die nu in televisies gebruikt wordt.
Wat zou Rembrandt in deze tijd maken? Hoe zou hij werken? Zou Rembrandt nu ook zoveel zelfportretten maken? Of zou hij misschien gezichtsuitdrukkingen op internet zoeken? Zou hij zijn schetsen in Photoshop maken? Zou hij landschappen fotograferen, ze beeld in beeld monteren en ze daarna schilderen?
Alle Rembrandts is een prachtige expositie.
Feedback gesprekken zijn vaak lastig. Je moet de juiste toon vinden, de juiste woorden. Je wilt het juiste gevoel overbrengen, zonder drama, maar ook zonder onverschilligheid te veinzen. In één van mijn workshops had dit grappige knipseltje een serieuze boodschap. Het gesprek ging direct over waar het over moest gaan, maar de humor van het kleine knipseltje gaf lucht aan het gesprek. Visualiseren kan het gesprek enorm openen, letterlijk en figuurlijk. Ik wordt daar blij van.
Veel mensen denken dat zij niet creatief zijn. Ondertussen vergeten ze hoeveel oplossingen zij elke dag verzinnen, in hun werk en in hun privéleven. Ze vergeten de grappen en spontane invallen, hoe zij hun kinderen opvoeden en hoe origineel zij zich kleden of hun huis stylen.
Als het over sport gaat meet men zich niet direct met professionele atleten. Als het over creativiteit gaat legt men de lat vaak opeens heel hoog. Dat is jammer, want creativiteit is een spier. En die spier kan je trainen.
ga naar Training Creatieve Spier
